Mają bardzo różny smak. Jabłka na cydr najlepsze są z odmian zimowych oraz jesiennych. Oto stare, polecane odmiany jabłoni.
Stare odmiany, takie jak np. Kronselska czy Reneta Landsberska to świetnie jabłka na cydr do amatorskiej uprawy. Fot. Niepodlewam
Cydr, znany też jako jabłecznik lub moszcz, to niskoprocentowy napój alkoholowy. Robi się go z jabłek.
W Polsce do domowego wyroby cydru najlepsze są odmiany zimowe oraz jesienne. W krajach o chłodniejszym klimacie, np. skandynawskich, cydr robi się także z odmian letnich.
W poszczególnych krajach smakosze cydru mają różne gusta. To co smakuje w Wielkiej Brytanii, niekoniecznie odpowiada Polakom, Francuzom czy Austriakom.
„Odmiany na jabłecznik, każdy kraj ma sobie właściwe” – pisał „Ogrodnik Polski” w 1885 roku.
Przykładowo, już w XIX wieku Niemcy mieli ponad 50(!) ulubionych odmian. Polacy wzorowali się na nich, ale też na smakach z Francji, Wielkiej Brytanii, Danii, USA i innych krajów. Mieli również własne. Inne cydry (jabłeczniki) pito na wsiach, a jeszcze inne – w pałacach i dworach. Odmiany często łączono.
W amatorskiej uprawie jabłka na cydr to najczęściej odmiany ogólnoużytkowe, nadające się także np. do ciast. Często mają ciekawe nuty, np. migdałów, orzechów, malin, miodu, ziół.
Smak cydru zależy od odmiany jabłoni, ale też m.in. ziemi, w której rosła jabłoń i nasłonecznienia. Więcej alkoholu mają często cydry z jabłek, które dojrzewały na stokach górskich. Jabłka na cydr muszą być w pełni dojrzałe – na skórce nie może być koloru zielonego.
Oto najlepsze jabłka na cydr starych odmian:
Antonówka Półtorafuntowa
Odmiana: jesienna
Pochodzenie: 1888 rok (Rosja)
Jabłka z nutą lemoniady. Nierównomiernie dojrzewają i słabo się przechowują. To odmiana amatorska, delikatesowa.
Baldwin
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: około 1740 roku (USA)
Klasyczne jabłko cydrowe w USA. Ta odmiana ma w tym kraju nawet pomniki, ale bardzo trudno kupić ją w amerykańskich sklepach.
Bankroft
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: 1930 rok (Kanada)
Z tej odmiany produkuje się cydr lodowy. Jabłka zrywa się z gałęzi(!) w środku zimy. W Kanadzie cydr lodowy serwuje się np. do serów.
Boiken
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1828 rokiem (Niemcy)
Jabłka nadające się zarówno na cydr, jak i wódkę jabłkową. Dość trudno je przechowywać, gdyż przejmują zapachy, np. piwnicy.
Bursztówka Styryjska
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1877 rokiem (prawdopodobnie Austria)
Bursztówki Styryjskie nadają się na różne alkohole, nie tylko cydr. Za najlepsze są uważane jabłka z drzew rosnących na górskich stokach. Zrobione z nich trunki mają więcej procentów.
Cesarz Aleksander
Odmiana: jesienna
Pochodzenie: prawdopodobnie XII wiek lub wcześniej
Za najlepsze na cydr są uważane jabłka z drzew rosnących na kamienistych stokach. To najprawdopodobniej odmiana klasztorna.
Cesarz Wilhelm
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: połowa XIX wieku (Niemcy)
Cydr z tej odmiany pasuje np. do szparagów czy młodych serów. Jabłka bardzo smaczne, świetne także m.in. na sok.
Dabinett
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: prawdopodobnie połowa XIX wieku (Wielka Brytania)
Jabłko cydrowe bardzo lubiane w Wielkiej Brytanii. Odmiana nietrudna w uprawie, polecana również dla amatorów.
Grafsztynek Inflancki
Odmiana: jesienna
Pochodzenie: XVIII wiek (prawdopodobnie Litwa, Łotwa lub Estonia)
Dawniej to była chłopska jabłoń, łatwiejsza w uprawie niż Grafsztynek Prawdziwy. Jej owoce mają nutę malinową.
Grafsztynek Prawdziwy
Odmiana: jesienno-zimowa
Pochodzenie: XVII wiek lub wcześniej (prawdopodobnie Dania)
Delikatesowe jabłko, znakomite na wszelkie alkohole, w tym cydr, wino, wódkę. Dawniej była to odmiana z ogrodów pałacowych książąt i królów Danii oraz Norwegii.
Grochówka Wielka
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1797 rokiem (Niemcy)
To stara, chłopska odmiana. Jest bardzo odporna w przechowywaniu. Jej jabłka nabierają pełnego bukietu dopiero po dłuższym leżakowaniu w chłodzie. Zawierają dużo witaminy C.
Idared
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: 1935 rok (USA)
Jabłka dobre na cydr jedno- i wieloodmianowy, przyjemny w smaku. Owoce potrzebują chłodu do nabrania pełnego bukietu.
James Grieve
Odmiana: letnio-jesienna
Pochodzenie: około 1890 roku (Szkocja)
Ta odmiana rośnie m.in. w sadzie księcia Walii Karola w Highgrove. W posiadłości jest robiony cydr. Kwiaty James Grieve są wyjątkowo miododajne.
Kronselska
Odmiana: jesienna
Pochodzenie: 1869 rok (Francja)
Jabłka nadają się na różne domowe alkohole: cydr, wino, nalewkę. Ta odmiana to siewka Antonówki Zwykłej.
Królowa Renet
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: XVIII wiek (prawdopodobnie Anglia lub Francja)
Dawniej mawiano: „Jeśli masz posadzić jedną jabłoń, posadź jabłoń Królowa Renet”. To odmiana wszechstronna. Jej kwiaty mogą się zapylać (częściowo) własnym pyłkiem.
Książę Albrecht Pruski
Odmiana: jesienna
Pochodzenie: 1865 rok (Śląsk/Polska)
Jabłka z delikatną nutą korzenną, bardzo smaczne. Odmiana pochodzi z Dolnego Śląska, z ogrodu pałacowego w Kamieńcu Ząbkowickim.
Kuzynek Czerwony
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1766 rokiem (prawdopodobnie Niemcy)
Jabłka mają intrygującą, pikantną nutę. Są mało słodkie, jak wytrwane. To odmiana polecana dla osób uczulonych na jabłka.
Michelin
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1872 rokiem (Francja)
Klasyczna jabłoń cydrowa. W Wielkiej Brytanii jest sadzona w wielkotowarowych sadach cydrowych od końca XIX wieku. Jabłka mają pikantnie wytrwaną nutę.
Niezrównane Langtona
Odmiana: jesienna
Pochodzenie: przed 1800 rokiem (Wielka Brytania)
To niewymagająca odmiana. Jej wadą jest krótki czas przechowywania. Cydr z tych jabłek to rarytas, zwłaszcza w Polsce.
Parmena Adamsa
Odmiana: zmowa
Pochodzenie: przed 1800 rokiem (Wielka Brytania)
Jabłka mają wytrawną, orzechową nutę. Odmiana była popularna w epoce wiktoriańskiej. Nadaje się także do ciast, na sok i jako owoce deserowe.
Pepina Linneusza
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1817 rokiem (USA)
To jabłoń pierwszych farmerów amerykańskich. Jabłka tej odmiany mają nutę pigwy. Są doskonałe nie tylko na cydr, ale także do szarlotek.
Pepina Ribstona
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: XVII/XVIII wiek (Wielka Brytania)
Jabłka z nutami wina i miodu. Dawniej była popularna w Wielkiej Brytanii. Nadaje się tylko do sadzenia tam, gdzie ziemia jest lekko wilgotna.
Piękna z Herrhut
Odmiana: jesienno-zimowa
Pochodzenie: przed 1880 rokiem (Niemcy)
Ciekawa odmiana związana historią z protestantami i Śląskiem. Cydr, nalewka i inne specjały z jej jabłek są regionalnymi specjałami w Niemczech.
Reneta Ananasowa
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: XVIII wiek lub wcześniej (prawdopodobnie Holandia lub Niemcy)
Jej jabłka przypominają z wyglądu ananasy. To odmiana świetna do małych ogródków. Owoce mają skłonność do drobnienia. Nadają się na cydr i nalewki.
Reneta Baumanna
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1811 rokiem (prawdopodobnie Belgia lub Francja)
W smaku jabłek wyczuwalna jest nuta migdałowa. Jej wyborne owoce już w XIX wieku zdobywały nagrody ogrodnicze.
Reneta Gezdońska
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1821 rokiem (Niemcy)
To odmiana klasztorna. Jest tak odporna, że nadaje się nawet w uprawy w górach. W Niemczech cydr robi się z niej od XIX wieku.
Reneta Kanadyjska
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1771 rokiem (prawdopodobnie Francja)
Jabłka o wybornym smaku, ale trudne do zrywania i przechowywania. Drzewo ma nietypowe wymagania co do gleby – preferuje odczyn obojętny i lekko zasadowy. Zdrowiej rośnie w ziemi przeciętnej niż żyznej.
Reneta Kaselska
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: XIX wiek lub wcześniej (prawdopodobnie Niemcy)
Na cydr nadaje się dopiero po długim leżakowaniu, gdy skórka zrobi się żółta. Najlepszy smak mają jabłka z drzew rosnących w piaszczystej ziemi, z niewielkim dodatkiem gliny.
Reneta Landsberska
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: około 1850 roku (Niemcy/Polska)
Świetna odmiana nie tylko na cydr, ale także wino, nalewkę, okowitę. Najlepszy smak mają jabłka z drzew rosnących na piaszczystej glebie.
Reneta Muszkatowa
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed XVII wiekiem (prawdopodobnie Francja)
Nadaje się nie tylko na cydr, ale i inne domowe alkohole. Do przerobu nadaje się nie wcześniej, niż po Bożym Narodzeniu.
Reneta Szampańska
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: prawdopodobnie XVII wiek (najprawdopodobniej Niemcy)
Jej jabłka mają charakterystyczny, orzeźwiający smak. Nadają się także na wino i nalewkę. Ta odmiana lubi rosnąć w przewiewnych miejscach, np. przy drogach.
Szara Reneta
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1650 rokiem (Francja)
Odmiana klasztorna, dobra zarówno na cydr, jak i wino. Ma charakterystyczny, korzenny smak z suchą nutą, jak ser cheddar.
Szlachetne Czerwone
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: około 1840 roku (Niemcy)
Jabłka mają ciekawą, ziołową nutę. Za najlepsze na cydr są uważane jabłka z drzew rosnących na górskich stokach.
Żeleźniak
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: XVII wiek lub wcześniej (Niemcy)
To chłopska odmiana o żelaznej odporności. Na cydr nadaje się nie wcześniej, niż po Bożym Narodzeniu.
Żółty Ryszard
Odmiana: zimowa
Pochodzenie: przed 1800 rokiem (prawdopodobnie Francja lub Niemcy)
Jabłka nadają się na różne domowe trunki, w tym cydr. To stara, chłopska odmiana, niewykluczone, że nawet ze średniowiecza.
Lista starych odmian jabłoni CZYTAJ TUTAJ
Warto wiedzieć
- Cydr robi się w Polsce od wieków, ale popularniejszy był i jest w innych krajach. Magazyn „Ogrodnik Polski” tak pisał w 1888 roku:
„Pewnego rodzaju wino, które się z jabłek wyrabia i nazwę jabłeczniku (Cidre, Cider, Weinapfel) nosi, u nas znane jest tym tylko, którzy tego napoju w Niemczech, Francyi lub indziej próbowali. Czy napój ten przypadnie do smaku i naszym podniebieniom?”.
Cydrowy sad – fotografia z książki z 1903 roku „A study of cider making in France, Germany, and England” Williama B. Alwooda.
Źródło:
- Doświadczone sekreta smażenia konfitur i soków, 1880 rok
- Ogrodnictwo, 1900 rok
- Ogrodnik Polski 1885 i 1888 rok
- A Treatise on the culture of the apple&pear and on the manufacture cider&perry, T.A. Knight, 1797 rok
- Der Cider oder Obstwein, Ed. Lucas, 1881 rok
- Sadownictwo, F.W. Hoffman, 1857 rok
- A chemical study of the apple and its products , C.A. Browne, 1899 rok
- Doświadczona gospodyni i kucharka doskonała dla wszystkich stanów, 1835 rok
- Obowiązki kobiety każdego stanu w zakresie gospodarstwa domowego , Julia Selingerowa, 1882 rok
- A study of cider making in France, Germany, and England, William B. Alwood, 1903 rok
- Apple cultivars for juice and cider production, 1988 rok
