To krzew owocowy i ozdobny. Dereń jadalny jest łatwy w uprawie. Jego owoce są świetne na nalewki i przetwory. Nie wymaga żadnych oprysków.
Dereń jadalny – jego owoce zawierają bardzo dużo witaminy C. Fot. Niepodlewam
Cechy: wysoki krzew albo niskie drzewo
Dereń jadalny to roślina ozdobna i jednocześnie dostarczająca jadalne owoce bogate w witaminy.
Inne nazwy: Cornus mas, Dereń właściwy
Pochodzenie: Azja, Europa
Dereń jadalny jest uprawiany w Polsce od wieków.
Wysokość: do 3 m (odmiany szlachetne)
Szerokość: 2-3 m
Dereń jadalny rośnie wolno.
Kwitnienie: marzec – kwiecień (III-IV)
Kwiaty: żółte, drobne
Kwiaty derenia jadalnego rozwijają się przed liśćmi. Jest ich bardzo dużo. Kwitnący dereń jadalny jest piękną ozdobą ogrodu. Bardzo lubią go odwiedzać pszczoły.
Kwiaty derenia jadalnego są żółte. Fot. Niepodlewam
Owoce: jadalne; białe, żółte, czerwone i prawie czarne (w zależności od odmiany); kuliste, owalne lub butelkowate podłużne (2-3 cm), miąższ słodko-kwaskowaty (niektóre odmiany są bardziej słodkie, inne bardziej kwaskowate)
Owoce derenia jadalnego zbiera się we wrześniu i październiku (IX-X). Czasem dojrzewają już w końcu sierpnia (VIII).
Jeśli derenie są duże, obsypane owocami, najwygodniej rozkładać pod nimi płachty i z nich zsypywać owoce do wiader. Najsłodsze są owoce opadłe.
Przeznaczenie: nalewki, galaretki, konfitury, kompot, owoce suszone, marynaty, nalewki (dereniówka, dereniak)
Owoce derenia jadalnego zawierają dużo witaminy C. Drewno derenia było dawniej używano do wyrobu szczebli drabin, zegarów, broni oraz lasek.
Stanowisko: słoneczne lub półcień
Dereń jadalny nadaje się także do prowadzenia przy murach oraz na żywopłoty, w tym strzyżone.
Gleba: przeciętna; odczyn obojętny lub lekko zasadowy (pH 7-7,5)
Podlewanie: młode drzewka – oszczędnie, starsze – nie ma potrzeby
Jedynie młode derenie jadalne wymagają podlewania od czasu do czasu (przez pierwsze 3-4 lata uprawy).
Nawożenie: marzec-kwiecień (III-IV)
Dereń jadalny nie ma dużych wymagań pokarmowych. Wybacza brak nawożenia. Nie lubi dużych dawek nawozu.
Używać można np. kompostu lub granulowanego obornika owczego.
Liść derenia jadalnego. Fot. Niepodlewam
Rozmnażanie: nasiona, odkłady, sadzonki, odrosty korzeniowe, szczepienie
Nasiona derenia jadalnego bardzo długo wschodzą.
Cięcie: sierpień – wrzesień (VIII-IX)
Derenie jadalne mocno płaczą po cięciu wiosennym, co je osłabia. Dlatego korzystniej je przycinać pod koniec lata.
Wytrzymałość na mróz: doskonała
Dereń jadalny jest odporny na największe mrozy.
Choroby i szkodniki: odporny
Dereń jadalny rośnie zdrowo. Nie potrzebuje żadnych oprysków.
Zapylacze: większość odmian jest samopylna
Derenie jadalne, choć są z reguły samopylne (wyjątkiem jest np. odmiana Jolico), najlepiej sadzić w parach (dowolne odmiany). Dzięki temu zapylanie jest lepsze i plon zdecydowanie większy. Najlepiej jeśli derenie są posadzone od siebie nie dalej niż 20 metrów.
Ciekawe odmiany derenia jadalnego
- Bolestraszycki – owoce czerwone
- Juliusz – owoce czerwone
- Nikołka – owoce fioletowe
- Raciborski – czerwony
- Swietljaczok – owoce czerwone
- Variegata– owoce czerwone
Dereń jadalny Variegata ma liście pstre. Fot. Niepodlewam
Ciekawostki
- „Lubo drzewko to klimat kraju dobrze wytrzymuje, to jednak rzadko je w ogrodach spotkać można, zapewne dla tego, że rośnie powoli i późno owocuje” – pisał „Ogrodnik Polski” w 1882 roku. Warto wiedzieć, że derenie szczepione zaczynają owocować szybko, już 2-3 lata po posadzeniu.
- Nazwa łacińska derenia – Cornus – wywodzi się od słowa cornu, co oznacza róg. Nawiązuje do drewna derenia, które jest białe i twarde, jak róg.
- Pikę z drewna derenia miał Odyseusz – bohater poematu Homera (VIII wiek przed naszą erą). Podobną broń miał Romulus – legendarny obrońca Rzymu. Według legendy Romulus wetknął pikę w ziemię i wyrósł z niej kwitnący dereń.
- Jadalne owoce ma również dereń lekarski (Conus officinalis).
