Mają doskonałe w smaku, miękkie jak masło owoce. Grusze Bera to nie jedna lecz wiele odmian. Wszystkie są bardzo stare.
Wszystkie grusze Bera to bardzo stare odmiany. Może je spotkać w dawno założonych sadach, ale w szkółkach dostępne są też młode drzewka. Fot. Niepodlewam
Obecnie grusze dzieli się na odmiany letnie, odmiany jesienne oraz odmiany zimowe. Taki podział jest bardzo prosty i przejrzysty. Jednak nie zawsze tak było.
W ciągu wieków próbowano dzielić odmiany grusz np. ze względu na smak i wielkość owoców. W XIX wieku grup grusz było aż 15(!). Wśród nich były m.in. grusze bera, półbery, bergamoty, okrągłe kuchenne, długie kuchenne, apteczne, długie zielone. Każdy rodzaj obejmował dziesiątki odmian, a rozróżnić je potrafili tylko… botanicy i pomologowie.
Dziś ten bardzo skomplikowany podział grusz jest zapomniany. Jednak przetrwała m.in. nazwa grusze Bera. Nie ma jednak jednej odmiany o nazwie „grusza Bera”. Są ich dziesiątki. Wszystkie są bardzo stare, sprzed połowy XIX wieku. Obecnie nazwa Bera kojarzy się z bardzo smacznymi i miękkimi gruszkami deserowymi.
Nazwa grusze Bera była doskonale znana już XVIII wieku. Tak o niej pisał botanik i ksiądz Krzysztof Kluk w książce „O roślinach, ich utrzymaniu, rozmnożeniu i zażyciu” z 1777 roku:
„Beurre u Francuzów, u Niemców Butterbirn, znajome są u nas pod imieniem Bery: mają stąd imię swoje, że się w ustach jak masło rozpływają”.
Beurre w języku francuskim, a w niemieckim – Butter oznaczają masło. W języku polskim niektóre grusze Bera mają w nazwach „Masłówka”, co doskonale podkreśla ich rozpływający się w ustach smak.
W Polsce w XVIII wieku za najlepsze grusze Bera uznawano odmiany Bera Biała i Dobra Szara. Sto lat później zaś najbardziej cenione były grusze Bera odmian Amanlisa, Bera Bosca, Bera Diela, Bera Liegela, Duanna Zimowa, Herdenpont Zimowa, Urbanistka.
Co ciekawe, już ponad 100 lat temu toczono spory, czy np. Faworytka, Grumkowska i Napoleonka to też grusze Bera. Była zaliczane raczej do grusz… aptecznych.
Grusze Bera – najlepsze odmiany
Amanlisa
Inne nazwy (niektóre): Amanlis Butterbirne, Beurre Amanlis
Pochodzenie: przed 1858 rokiem (Francja)
Owoce: duże i średniej wielkości; zielone z lekkim rumieńcem i rdzawymi plamkami; bardzo soczyste, smaczne, miękkie, delikatnie korzenne i kwaskowate
Grusza odmiany Amanlisa – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Baszelie
Inne nazwy (niektóre): Bachelier`s Butterbirne, Bera Bacheliera, Bera Sixa, Beurre Bachelier, Beurre Bachaelier, Beurre Six
Pochodzenie: około 1845 rok (Francja)
Owoce: duże; zielonożółte w rdzawe cętki, czasem z bardzo delikatnym rumieńcem; bardzo soczyste, miękkie, smaczne
Grusza odmiany Baszelie – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Inne nazwy: Aerkebiskop Hons, Arcybiskup Hons, Arcybiskupia, Erzbischof Hons, Honsówka, Monseigner Hons, Monseigneur des Hons, Monseigneur Hons
Pochodzenie: przed 1856 rokiem (Francja)
Owoce: małe i średniej wielkości; bardzo smaczne, soczyste
Grusza Bera Arcybiskupia. Rys. Niepodlewam (na podstawie ilustracji z połowy XIX wieku)
Bera Biała
Inne nazwy: Berre Blanc d`Automne, Blancbirne, Weisse Herbstbutterbirne, Zitronenbirne
Pochodzenie: co najmniej XVI wiek (prawdopodobnie Włochy)
Owoce: średniej wielkości; jasnożółte z drobne cętki; smak wyborny, kwaskowaty
Grusza Bera Biała – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Bera Bosca
Inne nazwy: Bera Aleksander, Bera Boska, Beurre Bosc, Beurre d Apremont, Beurre de Humboldt, Beurre Rose
Pochodzenie: koniec XVIII wieku (Francja)
Owoce: duże i bardzo duże; rudawe; masłowy, bardzo soczyste, bardzo słodkie, delikatnie migdałowe
Grusza Bera Bosca – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Bera Diela
Inne nazwy (niektóre): Beurre Diel, Beurre Du Roi, Beurre Incomparable, Beurre Magnifique, Beurre Royal, Diels Butterbirne, Masłówka Diela
Pochodzenie: przed 1811 rokiem (Belgia)
Owoce: od średniej wielkości do bardzo dużych; jasnożółte z delikatną rdzą; bardzo smaczne, miękkie, słodkie
Grusza Bera Diela – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Bera Hardego
Inne nazwy (niektóre): Bera Hardy, Beurre Hardy, Geller`s Butterbirne, Gellerts Butterbirne
Pochodzenie: początek XIX wieku (Francja)
Owoce: duże; zielonożółte z licznymi rdzawymi plamkami; skórka gruba, szorstka; bardzo soczyste, miękkie, lekko kwaskowate, winne
Grusza odmiany Bera Hardego – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Bera Liegela
Inne nazwy (niektóre): Bera Ligla, Colomas Kostliche Winterbirnebutterbirne, Ligels Butterbirne, Ligla Masłówka
Pochodzenie: przed 1782 rokiem (prawdopodobnie Czechy)
Owoce: średniej wielkości; jasnożółte, z lekkim rumieńcem; bardzo smaczne, masłowe
Grusza Bera Liegela – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR. W Polsce znana jest także jako Bera Ligla i Ligla Masłówka.
Bera Liońska
Inne nazwy: Beurre de Merode, Beurre de Westerloo
Pochodzenie: około 1800 rok (Belgia)
Owoce: duże; zielone, a w miarę dojrzewania żółte, z lekkim rumieńcem; bardzo smaczne, masłowate, słodkie i orzeźwiające
Grusza odmiany Bera Liońska – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Dobra Szara
Inne nazwy (niektóre): Beurre Gris, Piękna Gabriela, Szara Bera, Szara Dobra, Szara Gruszka, Szara Letnia, Szara Pyszna
Pochodzenie: XVII wiek lub wcześniej (Francja)
Owoce: średniej wielkości; rdzawe, czasem z lekkim rumieńcem; masłowe, bardzo smaczne, delikatne, słodkie
Grusza Dobra Szara – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Duanna Zimowa
Inne nazwy (niektóre): Beurre Easter, Dziekanka Zimowa, Easter Beurre, Hildesheimer Winterbergamotte, Laures Englische Butterbirne
Pochodzenie: XVIII wiek lub wcześniej (Belgia)
Owoce: duże i średniej wielkości; zielonożółte z rumieńcem od słońca i rdzawymi plamkami; bardzo smaczne, miękkie, słodkie, delikatnie korzenne
Grusza Duanna Zimowa – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR. W Polsce jest też nazywana Dziekanka Zimowa, bo to odmiana pochodząca z klasztoru kapucynów, nadająca się do jedzenia zimą.
Dziekanka Czerwona
Inne nazwy (niektóre): Beurre Rouge d`Automne, Rothe Herbstbutterbirne
Pochodzenie: co najmniej 1790 rok (Francja)
Owoce: średniej wielkości; żółtozielone z rdzawoczerwonym rumieńcem; miękkie, korzenne
Grusza Dziekanka Czerwona – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Hardenpont Zimowa
Inne nazwy (niektóre): Beurre d Arenberg, Beurre dHardenpont dHiver, Hardenponta Masłówka
Pochodzenie: przed 1759 rokiem (Belgia)
Owoce: duże i bardzo duże; zielonożółte z drobnymi cętkami; świetny smak, delikatnie kwaskowate, z nutą melona, soczysty
Grusza Hardenpont Zimowa – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Kapiomont
Inne nazwy (niektóre): Bera Kapiomonta, Beurre Aurore, Capiaumonts Butterbirne, Capiaumonts Herbs Butter Birne, , Kapiomant
Pochodzenie: przed 1787 rokiem (Belgia)
Owoce: średniej wielkości; zielonożółte, a potem rdzawe, czasem z rumieńcem od słońca; średnio miękkie, ale masłowe, lekko ziarniste, korzenny, najlepsze po obraniu ze skórki
Grusza Kapiomont – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Krzywka
Inne nazwy (niektóre): Bere Klierżo, Beurre Clairgeau, Clairgeau`s Butterbirne, Klergo
Pochodzenie: przed 1848 rokiem (Francja)
Owoce: duże i bardzo duże; zielonożółte, a po dojrzeniu żółtordzawe z dużym rumieńcem; soczyste, miękkie, delikatne, bardzo smaczne
Grusza Krzywka – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR. W Polsce jest też znana jako grusza Klergo.
Lukasówka
Inne nazwy (niektóre): Beurre Alexander Lucas, Lucasova Maslowka
Pochodzenie: przed 1870 rokiem (pogranicze Francji i Niemiec)
Owoce: duże i średniej wielkości; zielona, a po dojrzeniu żółte, czasami z delikatnym rumieńcem; średnio słodkie, miękkie, soczyste, lekko kwaskowate
Gruszki Lukasówki. Fot. Niepodlewam
Maria Ludwika
Inne nazwy (niektóre): Von Humboldts Butter-Birne
Pochodzenie: 1809 lub 1819 rok (Belgia)
Owoce: duże i średniej wielkości; zielonożółte, a w miarę dojrzewania żółte, z rdzawymi plamkami, rzadko z rumieńcem; bardzo smaczne, delikatne, soczyste, z lekko korzennym smakiem
Grusza Maria Ludwika – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Masłówka Zwykła
Inne nazwy (niektóre): Bera Brunatna, Beurre Davy, Drzewiarka, Flamandka, Holzfarbige Butterbirn, Masłówka, Topka Drzewna
Pochodzenie: przed 1810 rokiem (Francja)
Owoce: duże i bardzo duże; zielonożółte, z lekkim rumieńcem i nieregularnymi rdzawymi cętkami; masłowate, soczyste, bardzo słodkie, delikatnie korzenne
Grusza Masłówka Zwykła – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Urbanistka
Inne nazwy (niektóre): Beurre Colomas Automne, Beurre de Picquery, Colomas Herbst Butterbirne, Colomas Herbstbutterbirne, Koloma Jesienna
Pochodzenie: 1783 rok (Belgia)
Owoce: średnie i duże; jasnozielone, a w miarę dojrzewania jasnożółte, z lekką rdzą, bardzo rzadko zrumieńcem; bardzo smaczne, miękkie, słodkie, delikatnie kamieniste w środku
Grusza Urbanistka – rysunek z książki „Deutsche Pomologie” Wilhelma Lauche z 1882-1883, ze zborów biblioteki Wageningen UR.
Na publikację rysunków gruszek z XIX wieku zgodę udzieliła biblioteka Wageningen UR w Holandii.
